بررسی شخصیّت ادبی عرفی شیرازی بر اساس کاربست کهن‌الگوها در دیوان او

نقد کهن‌الگویی یونگ، از مهمترین رویکردهای نقد ادبی است که کهن‌الگو (آرکی‌تایپ) را بن‌مایه‌ها و تصاویر اساطیری ماندگار در ناخودآگاه جمعی بشر می‌داند. دسته‌بندی این کهن‌الگوها نامحدود هستند ولی برخی انواع معروف‌ترین آنها عبارتند از: قهرمان، مادر، کودک، خدا، مرگ، قدرت، پیر خردمند، آنیما، آنیموس، پرسونا (نقاب) و سایه. در این پژوهش که به روش اسنادی و توصیفی انجام می شود، کاربست کهن‌الگوها در دیوان عرفی شیرازی به شیوة تحلیل محتوا مورد بررسی قرار می­گیرد. نتیجة این پژوهش نشان می­دهد که عرفی دارای طبع روان، شورمند ولی عاری از کینه‌ورزی و توحّش، و نیز دانش ادبی سرشار است زیرا شخصیّت ادبی عرفی را بر اساس کهن‌الگوها می‌توان بیشتر متمایل به آنیما و یا پرسونای قهرمان ارزیابی نمود. پیشنهاد می‌شود نظریّة کهن‌الگو به منظور تشخیص صادقانه‌بودن یا حتّی اصالت آثار ادبی، در پژوهش‌های آینده، کارایی‌سنجی شود